Co można zrobić gdy dłużnik nie płaci?
Jeśli dłużnik nie chce zapłacić naszego wynagrodzenia, które wynika z transakcji handlowej, a czynności windykacyjne (podjęte samodzielnie lub świadczone przez wyspecjalizowany podmiot) nie przynoszą rezultatu, możemy skierować pozew o zapłatę do sądu. Jednakże sformalizowane dla przedsiębiorców procedury sądowe są długotrwałe, a ponadto zwykle wymagają interwencji prawnika, co wiąże się z koniecznością poniesienia dodatkowych wydatków. W przypadku nieodzyskanych należności, kosztów i tak mamy już całą masę: utracony dochód i zapłata naszym dostawcom za towar lub usługę oraz podatek VAT i podatek dochodowy PIT lub CIT – brak zapłaty za fakturę nie zwalnia bowiem sprzedawcy z obowiązku odprowadzenia tych podatków.
W myśl Ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych:
Transakcja handlowa to umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli przedsiębiorcy i osoby wykonujące wolny zawód zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Świadczenie pieniężne to wynagrodzenie za dostawę towaru lub wykonanie usługi w transakcji handlowej.
Ustawodawca umożliwia przedsiębiorcom redukcję części poniesionych kosztów poprzez skorygowanie podatków, ale nie zawsze i nie dla wszystkich.
Redukcja należnego podatku od towarów i usług
Zacznijmy od redukcji należnego podatku od towarów i usług (VAT), gdyż ten jest przez nas najczęściej ponoszony i stanowi zwykle znaczące obciążenie transakcji. Wprowadzany z dniem 1 października 2021 roku pakiet SLIM VAT 2.0 umożliwia odzyskanie podatku VAT od niezapłaconych faktur jeżeli zostaną spełnione następujące warunki:
- opóźnienie płatności musi wynosić co najmniej 90 dni;
- wierzytelność nie może być zbyta na rzecz innego podmiotu lub uregulowana do dnia skorzystania z ulgi;
- od daty wystawienia faktury nie mogą upłynąć trzy lata, licząc od końca roku, w którym została wystawiona;
- w dniu poprzedzającym skorzystanie z ulgi wierzyciel musi być zarejestrowany jako czynny podatnik VAT.
Gdy kontrahent już nie jest podatnikiem podatku VAT
Przy czym jeżeli nieuczciwy kontrahent już nie jest podatnikiem podatku VAT – jest konsumentem lub nie widnieje w rejestrze VAT, albo została ogłoszona jego upadłość – muszą zostać spełnione dodatkowe warunki:
- potwierdzenie wierzytelności prawomocnym orzeczeniem sądu i przekazanie sprawy komornikowi;
- zgłoszenie wobec dłużnika upadłości konsumenckiej;
- wpisanie wierzytelności do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym.
Odzyskanie zapłaconego podatku dochodowego – niezależnie, czy od osób fizycznych PIT, czy od osób prawnych CIT – nie jest już takie oczywiste. Również w tym wypadku muszą zostać spełnione określone warunki. Jednakże ulga w PIT lub CIT jest możliwa jedynie w sytuacji, gdy obie strony transakcji są polskimi podatnikami. Przedsiębiorcy, którzy sprzedają swoje towary lub usługi zagranicznym kontrahentom, są więc pokrzywdzeni. W takiej samej sytuacji są też podmioty, które sprzedają swoje produkty i usługi konsumentom.
Zarówno w myśl Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT), jak i Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (CIT):
Podstawa obliczenia podatku dochodowego może być zmniejszona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego wynikającego z transakcji z przedsiębiorcą lub osobą wykonująca wolny zawód, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.
Zawsze oczywiście możemy sprzedać wierzytelność poprzez jej cesję na rzecz nowego wierzyciela (oczywiście jeśli umowa lub charakter wierzytelności tego nie wyklucza). W związku z tym, iż wierzytelność zwykle zbywana jest po cenie niższej niż jej wartość nominalna, to powstałą stratę możemy zaliczyć do kosztów działalności gospodarczej. Strata wynikająca ze sprzedaży nieprzedawnionej wierzytelności może zostać zaliczona do kosztów uzyskania przychodu.
Warto jednak wycenić wierzytelność przed jej sprzedażą, aby mieć podgląd na orientacyjną cenę transakcyjną oraz, aby uniknąć zarzutów organu podatkowego, co do wysokości ceny transakcyjnej. W tym celu można wykorzystać kalkulator do wyceny należności – www.wycenawierzytelnosci.online
