Każdy wierzyciel oczekuje, że jego należności zostaną uregulowane zgodnie z umową i w określonym terminie. Niestety, zdarzają się sytuacje, w których dłużnik nie wywiązuje się z obowiązku spłaty, a postępowanie egzekucyjne kończy się stwierdzeniem bezskuteczności. Co zrobić w takiej sytuacji? Jakie kroki można podjąć, aby odzyskać swoje pieniądze?
Umorzenie postępowania egzekucyjnego przez komornika
Umorzenie postępowania egzekucyjnego oznacza, że komornik nie był w stanie odzyskać należności na rzecz wierzyciela.
Art. 824 § 1 ust. 4 Postępowanie umarza się w całości lub części z urzędu, jeżeli jest oczywiste, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych.
Powody takiego umorzenia mogą być różne: brak majątku dłużnika, ukrywanie majątku, brak informacji o jego dochodach. Oczywiście zdarza się, że komornik nienależycie wykonał swoją pracę i przedwcześnie lub bezpodstawnie umorzył postępowanie egzekucyjne. W takiej sytuacji postanowienie o umorzeniu egzekucji należy zaskarżyć, ale nie jest to przedmiotem niniejszego artykułu i zostanie to omówione kolejnym wpisie. Umorzenie egzekucji to sytuacja frustrująca, ale nie oznacza, że wierzyciel nie ma już żadnych możliwości działania i dochodzenia swoich należności.
Krok 1: Analiza sytuacji finansowej dłużnika
Przede wszystkim warto dokładnie przeanalizować sytuację finansową dłużnika. Można to zrobić, korzystając z różnych dostępnych narzędzi:
- Wywiad gospodarczy: Zlecenie wywiadu gospodarczego może dostarczyć cennych informacji na temat majątku i dochodów dłużnika.
- Bazy danych i rejestry: Sprawdzenie rejestrów sądowych, Krajowego Rejestru Sądowego (KRS), czy Biura Informacji Gospodarczej (BIG) może ujawnić ukryty majątek lub powiązania gospodarcze dłużnika.
- Monitoring sytuacji finansowej dłużnika: Poprzez złożenie do sądu wniosku o przymusowe wyjawienie majątku przez dłużnika można ustalić, czy jego sytuacja finansowa uległa zmianie. W dłuższy okresie może to być kluczowe, gdyż nawet jeśli dłużnik nie uzyskuje dochodów i nie zdobywa majątku aktywnie może odziedziczyć jakiś spadek.
Krok 2: Wznowienie postępowania egzekucyjnego
W przypadku, gdy sytuacja finansowa dłużnika ulegnie zmianie, można rozważyć wznowienie postępowania egzekucyjnego i złożenie nowego wniosku o wszczęcie egzekucji. Dzięki czemu zostanie przerwany bieg przedawnienia należności. Komornik wówczas ma możliwość podjęcia ponownych działań, jeśli wierzyciel wskaże nowe źródła dochodu lub majątek dłużnika. Komornik w ramach swoich czynności ponownie skieruje zapytania do urzędów skarbowych lub rejestrów publicznych.
Krok 3: Zabezpieczenie wierzytelności
Jeżeli istnieje ryzyko dalszego ukrywania majątku przez dłużnika, można podjąć kroki mające na celu zabezpieczenie wierzytelności. Może to obejmować:
- Hipotekę przymusową: Złożenie wniosku o wpisanie hipoteki przymusowej na nieruchomości dłużnika może zabezpieczyć roszczenie na wypadek jej sprzedaży, a ponadto (jeśli nieruchomość nie jest przedmiotem zajęcia w postępowaniu egzekucyjnym) wierzytelność hipoteczna jest uprzywilejowana przed większością wierzytelności osobistych dłużnika.
- Zastaw rejestrowy: W przypadku ruchomości, takich jak pojazdy czy maszyny, możliwe jest ustanowienie zastawu rejestrowego, którego skutki są podobne do hipoteki.
Krok 4: Postępowanie sądowe
W niektórych przypadkach warto rozważyć dalsze działania sądowe:
- Pozew przeciwko członkom zarządu: W przypadku dłużnika będącego spółką, można wnieść pozew przeciwko członkom zarządu na podstawie art. 299 Kodeksu spółek handlowych. Odpowiedzialność zarządu może być szczególnie skuteczna, gdy spółka nie ma majątku, ale członkowie zarządu – już tak.
- Pozew o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne: Jeśli istnieje podejrzenie, że dłużnik celowo pozbywał się majątku, można wnieść do sądu pozew o uznanie takich czynności za bezskuteczne (tzw. skarga pauliańska).
Krok 5: Zlecenie działań firmie windykacyjnej
Można zlecić podjęcie czynności dochodzenia naszych należności wyspecjalizowanej instytucji windykacyjnej, która podejmie za nas wszelkie dozwolone prawem czynności windykacyjne. Należy jednak pamiętać, aby powierzyć czynności windykacyjne sprawdzonej firmie windykacyjnej, gdyż czynności podejmuje w naszym imieniu i na nasz rachunek. Zatem, gdyby zostały podjęte działania niezgodne z prawem – np. zastraszanie lub wymuszenie, możemy zostać pociągnięci do odpowiedzialności karnej.
Krok 6: Sprzedaż wierzytelności
Jeżeli odzyskanie długu okazuje się trudne, można rozważyć sprzedaż wierzytelności. Na rynku istnieją firmy zajmujące się skupem wierzytelności. Choć kwota uzyskana z takiej transakcji może być niższa niż wartość wierzytelności, pozwala to wierzycielowi na szybkie zamknięcie sprawy i odzyskanie choćby części środków. Ponadto po sprzedaży wierzytelności wszelkie działania podejmowane sią już na własne ryzyko nowego wierzyciela (cesjonariusza).
Krok 7: Zgłoszenie do Biur Informacji Gospodarczej
Umieszczenie informacji o długu w Biurach Informacji Gospodarczej (BIG) może skutecznie utrudnić dłużnikowi funkcjonowanie w obrocie gospodarczym. Taki wpis może uniemożliwić mu uzyskanie kredytów, leasingów czy nawet nawiązanie współpracy z innymi podmiotami. Czasem groźba takiego wpisu może skłonić dłużnika do uregulowania zobowiązania. Alternatywa do umieszczenie dłużnika w jednym z biur informacji gospodarczej, jest wystawienie ogłoszenia o sprzedaży takiej wierzytelności. Jednym z popularnych portali, gdzie można zamieścić takie ogłoszenie jest www.dlugi.info
Podsumowanie
Umorzenie postępowania egzekucyjnego jako bezskuteczne nie musi oznaczać końca starań o odzyskanie należności. Istnieje wiele środków, które mogą być wykorzystane do zabezpieczenia wierzytelności i dalszych prób jej windykacji. Kluczem do sukcesu jest cierpliwość i systematyczne monitorowanie sytuacji dłużnika oraz wykorzystanie dostępnych narzędzi prawnych. W przypadku wątpliwości lub skomplikowanych przypadków warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w windykacji należności.
Nawet po bezskutecznej egzekucji warto dokonać oceny wierzytelności i wyceny jej wartości.
