Wygładzanie wyniku finansowego poprzez zastosowanie odpisów z tytułu utraty wartości należności

W świecie finansów oraz rachunkowości, jednym z kluczowych celów każdej firmy jest przedstawienie stabilnego i przewidywalnego obrazu swojej kondycji finansowej. Dążenie do płynności finansowej, a także uniknięcie nagłych spadków wyników operacyjnych, jest priorytetem dla zarządzających. Jedną z technik stosowanych w celu wygładzania wyniku finansowego, czyli ograniczenia nadmiernych wahań wyników w czasie, jest zastosowanie odpisów z tytułu utraty wartości należności. Mechanizm ten, choć legalny i uzasadniony, może być jednak wykorzystywany w sposób strategiczny, aby korygować wyniki finansowe w sposób kontrolowany. W niniejszym artykule omówimy, jak przedsiębiorstwa mogą stosować tę technikę oraz jakie są jej potencjalne konsekwencje.

Czym jest odpis z tytułu utraty wartości należności?

Odpis z tytułu utraty wartości należności to operacja księgowa polegająca na zmniejszeniu wartości aktywów przedsiębiorstwa, w przypadku gdy istnieje ryzyko, że pewna część należności nie zostanie spłacona przez dłużników. W praktyce oznacza to, że przedsiębiorstwo, które udzielało kredytów kupieckich lub miało transakcje z odroczonym terminem płatności, uznaje część swoich należności za nieściągalne lub trudne do odzyskania. Aby odzwierciedlić tę sytuację w bilansie, tworzy się odpis, który obniża wartość takich aktywów, co jednocześnie wpływa na wynik finansowy przedsiębiorstwa.

Wygładzanie wyniku finansowego

Wygładzanie wyniku finansowego (ang. income smoothing) to strategia zarządzania wynikami, która ma na celu ograniczenie nagłych zmian w raportowanych wynikach finansowych, tak aby prezentowały one bardziej stabilny, przewidywalny obraz. Choć wygładzanie wyników może być stosowane w sposób legalny, to niektóre metody, jeśli są nadmiernie stosowane lub w sposób nieodpowiedni, co może prowadzić do manipulacji wynikiem finansowym przedsiębiorstwa.

Jedną z technik stosowanych do wygładzania wyników finansowych jest właśnie manipulowanie wysokością odpisów z tytułu utraty wartości należności. Przedsiębiorstwo, w zależności od swojej sytuacji finansowej, może tworzyć wyższe lub niższe odpisy, aby dostosować wynik finansowy do oczekiwań rynku lub inwestorów.

Przykład wygładzania wyniku przy użyciu odpisów

Jeżeli w danym roku firma osiąga wyjątkowo wysokie zyski, może zdecydować się na bardzo restrykcyjne podejście do oceny ryzyka odzyskania należności i wykazanie ich sporej części jako zagrożonych. Zatem wyceny takich należności w wartości niższej niż ich zapisy księgowe. Taki zabieg spowoduje zwiększenie odpisów z tytułu utraty wartości należności. Dzięki temu wynik finansowy zostanie obniżony. Zabieg ten może być korzystny w dłuższej perspektywie, ponieważ firma zachowa rezerwy na przyszłość. Z kolei w roku, gdy wyniki są gorsze, firma może poluźnić politykę oceny ryzyka utraty wartości należności i zmniejszyć odpisy, co sztucznie poprawi sytuację finansową w danym okresie.

Legalność i ryzyko

Odpisy z tytułu utraty wartości należności są zgodne z Krajowymi Standardami Rachunkowości, Międzynarodowymi Standardami Rachunkowości (MSR) i Międzynarodowymi Standardami Sprawozdawczości Finansowej (MSSF). Dla części podmiotów kapitałowych są wręcz wymogiem. Szczególnie w przypadku, gdy istnieje realne ryzyko braku spłaty należności ich wartość należy zaktualizować – skorygować do możliwie realnej wartości. Problem pojawia się jednak, gdy są one wykorzystywane w sposób nadmierny lub nieuzasadniony. Manipulowanie odpisami, choć formalnie zgodne z przepisami, może wprowadzać inwestorów i innych interesariuszy w błąd co do faktycznej sytuacji finansowej firmy.

W dłuższej perspektywie, takie działania mogą prowadzić do problemów związanych z transparentnością, a nawet do utraty zaufania na rynku. Przykłady dużych korporacji, które zbyt agresywnie manipulowały wynikami, pokazują, że krótkoterminowe korzyści mogą wiązać się z długoterminowymi konsekwencjami, takimi jak kary finansowe, utrata reputacji, a w skrajnych przypadkach nawet upadłość.

Kontrola odpisów aktualizujących wartość należności

Aby zapobiec manipulacjom Międzynarodową Federację Księgowych (IFAC) opracowała Standard MSRF nr 540 (Międzynarodowy Standard Rewizji Finansowej nr 540) dotyczący badania wykonanych przez księgowych szacunków oraz sposobu kontrolowania przez biegłych rewidentów. SRF nr 540 zobowiązuje biegłych rewidentów do identyfikacji i oceny ryzyka istotnego zniekształcenia w odniesieniu do szacunków księgowych. Rewident musi zrozumieć, w jaki sposób jednostka dokonuje tych szacunków, jakie czynniki ryzyka są z nimi związane oraz w jaki sposób wpływają na rzetelność sprawozdania finansowego.

Międzynarodowy Standard Rewizji Finansowej nr 540 ma na celu zapewnienie, że proces badania szacunków księgowych jest prowadzony w sposób rzetelny i dokładny, z uwzględnieniem ryzyka zniekształceń wynikających z niepewności i subiektywności tych szacunków. Dzięki temu standardowi biegli rewidenci są w stanie lepiej zrozumieć procesy stosowane przez jednostkę w zakresie szacunków księgowych i odpowiednio ocenić ich wpływ na sprawozdania finansowe.

Jakie są alternatywy?

Zamiast polegać na odpisach jako narzędziu wygładzania wyniku finansowego, przedsiębiorstwa powinny dążyć do stosowania bardziej transparentnej i zrównoważonych polityki zarządzania należnościami. Rzetelna analiza ryzyka kredytowego kontrahentów, zabezpieczanie transakcji, regularne monitorowanie kondycji finansowej klientów oraz dbanie o skuteczną windykację mogą pomóc w utrzymaniu płynności finansowej bez konieczności uciekania się do odpisami utraty wartości należności.

Dodatkowo, zamiast sztucznego poprawiania wyników w trudnych okresach, firmy mogą zainwestować w bardziej zrównoważone modele biznesowe, które zapewnią większą stabilność finansową w dłuższym okresie.

Podsumowanie

Odpisy z tytułu utraty wartości należności są ważnym narzędziem księgowym, które pomaga przedsiębiorstwom odzwierciedlać realną wartość swoich aktywów finansowych. Jednakże ich strategiczne wykorzystanie w celu wygładzania wyników finansowych może prowadzić do sytuacji, w których wynik finansowy firmy przestaje być przejrzysty i rzetelny. Choć taka praktyka może przynieść krótkoterminowe korzyści, w dłuższej perspektywie wiąże się z ryzykiem utraty zaufania oraz problemami związanymi z transparentnością finansową. Przedsiębiorstwa, które pragną budować trwałe i stabilne fundamenty finansowe, powinny unikać nadmiernej manipulacji wynikami oraz stawiać na transparentność i odpowiedzialne zarządzanie.

Czym są odpisy aktualizujące dowiesz się z artykułu do którego link znajduje się poniżej.

https://cbow.pl/2024/09/24/odpisy-aktualizujace-wartosc-naleznosci/