Jak wycenić wierzytelność?
[dt_gap height=”10″ /]
Wierzytelność jest to uprawnienie wierzyciela do otrzymania od dłużnika określonego świadczenia wynikającego z łączącego ich stosunku. Wierzytelnością może być towar, usługa bądź należność.
[dt_gap height=”10″ /]
Na potrzeby niniejszego artykułu zajmiemy się szacowaniem godziwej wartości wierzytelności, jako należności – czyli uprawnienia do otrzymania określonej sumy pieniędzy.
[dt_gap height=”10″ /]
I. W przypadku wyceny godziwej wartości należności musimy przede wszystkim zbadać, czy wierzytelność jest bezsporna, a co za tym idzie zbadać również podstawę prawną z której ona wynika. Jeśli dłużnik kwestionuje zasadność istnienia zobowiązania, to należy w pierwszej kolejności rozwiać te wątpliwości, a następnie zbadać faktyczną wysokość wartości nominalnej wierzytelności.
Kolejnym krokiem jest weryfikacja dłużnika oraz analiza jego cash flow. Dopiero znając jego przepływy pieniężne możemy określić, czy będzie w stanie spłacać dług z bieżących wpływów i określić przybliżony czas spłaty. Jeśli okaże się z analizy przepływów pieniężnych, iż spłata naszej wierzytelności jest niemożliwa lub nieakceptowalna z uwagi na długi czas, należy sprawdzić możliwość jej zaspokojenia polubownie lub w postępowaniu egzekucyjnym z majątku dłużnika (ruchomości i nieruchomości). Wówczas należy wykonać badanie majątku dłużnika, zarówno ruchomości i nieruchomości obecnych oraz zbytych – analizując ewentualną możliwość złożenia tzw. skargi pauliańskiej. Warto jednak przy takiej kalkulacji wziąć pod uwagę kolejność zaspokajania roszczeń określoną w art. 1025 § 1 kodeksu postępowania cywilnego oraz czas egzekucji, gdyż np. postępowanie egzekucyjne z nieruchomości może trwać nawet kilka lat.
Mając komplet informacji oraz szacowany okres odzyskania należności możemy zastosować metodę NPV – oceny bieżącej wartości netto. NPV to metoda oceny efektywności ekonomicznej inwestycji oparta na analizie zdyskontowanych przepływów pieniężnych.
Reasumując:
- badamy podstawę wierzytelności
- przeprowadzamy analizę finansową i weryfikację majątku dłużnika
- dokonujemy oceny szans spłaty lub egzekucji wraz z określeniem terminu odzyskania należności
- wykonujemy analizę oceny efektywności ekonomicznej inwestycji określając oczekiwaną stopę zwrotu
Chociaż metoda NPV jest bardzo miarodajnym sposobem oceny godziwej wartości wierzytelności, posiada jedną zasadniczą wadę – wymaga wielu informacji o dłużniku, którymi zwykle wierzyciel nie dysponuje.
II. Innym sposobem wyceny przeterminowanych wierzytelności jest model zbudowany w 2015 r. przez dr. hab. Katarzyną Kreczmańską-Gigol, profesor nadzw. Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Został on opracowany na podstawie wieloetapowych badań opartych na ocenie wielu ekspertów. Model jest wciąż aktualny, choć jak sama Pani Profesor twierdzi należy go nieco skorygować ze względu na nowelizację Kodeksu postępowania cywilnego z 2019 r., która pogorszyła pozycję wierzyciela w postępowaniu egzekucyjnym.
Ww – szacowana godziwa wartość wierzytelności
Ww = Wn x B x S x (p1 x 0,27+ p2 x 0,27 + p3 x 0,12 + p4 x 0,07 + p5 x 0,08 + p6 x 0,11 + p7 x 0,07 + p8 x 0,03)
Wn – wartość nominalna wierzytelności
B – współczynnik kosztów windykacji
S – współczynnik sprzedawcy
p1 – prawdopodobieństwo odzyskania należności ze względu na okres przeterminowania
p2 – prawdopodobieństwo odzyskania należności ze względu na sposób zabezpieczenia umowy
p3 – prawdopodobieństwo odzyskania należności ze względu na prowadzone dotychczas działania
p4 – prawdopodobieństwo odzyskania należności ze względu na powód braku zapłaty
p5 – prawdopodobieństwo odzyskania należności ze względu na formę prawną dłużnika
p6 – prawdopodobieństwo odzyskania należności ze względu na sytuację finansową dłużnika
p7 – prawdopodobieństwo odzyskania należności ze względu na sytuację makroekonomiczną
p8 – prawdopodobieństwo odzyskania należności ze względu na miejsce prowadzonej działalności
III. Kolejny sposób szacowania należności został określony na gruncie Ustawy o rachunkowości, gdzie należności obejmują ogół praw do zapłaty z tytułu dostaw i usług oraz całość lub część należności z innych tytułów niezaliczonych do aktywów finansowych.
Ze względu na cel wyceny istnieje jeszcze wiele innych sposobów analizy wierzytelności, ale zwykle te są tajemnicą handlową instytucji finansowej. Zwykle jednak budowane modele dotyczą analizy całych portfeli masowych wierzytelności lub stanu portfeli wierzytelności – np. banki i instytucje pożyczkowe dla oceny stanu portfeli kredytowych wykorzystują analizę vintage.
